نتایج ارزیابی عملکرد شرکت های واگذار شده قبل از سال 1392
بدون شک تضمین کننده موفقیت فرآیند خصوصی سازی و دستیابی به اهداف عالی آن؛ طراحی، تدوین و اجرای یک سیستم هدفمند و کامل نظارتی و ارزیابی عملکرد است، تا با بهرهگیری از این سیستم بتوان نقاط مثبت اجرای این برنامه را تقویت و عارضهها و نکات منفی آن را به حداقل رساند. بر این اساس، سازمان خصوصی سازی از سال 1387 تاکنون هر ساله با استفاده از مدلهای متعارف علمی اقدام به ارزیابی عملکرد شرکتهای واگذار شده به بخشهای غیردولتی نموده است. در سال 1396 نیز این سازمان از طریق برون سپاری و ارجاع کار به دو نهاد پژوهشی و کاملاً مستقل از ساختار دولت، اقدام به ارزیابی عملکرد بیش از 90 شرکت واگذار شده کرده است. شرکتهای ارزیابی شده عملاً شرکتهایی هستند که تمام یا بخشی از سهام آنها واگذار شده و به واسطه این واگذاری کنترل این شرکتها به بخش غیردولتی منتقل گردیده است؛ ضمنا حداقل 3 دوره مالی از واگذاری آنها گذشته است. در این گزارش، بصورت مختصر مدل ارزیابی مورد استفاده در سال مذکور، مراحل اصلی طرح تحقیق، نتایج حاصل از ارزیابی و شرکتهای منتخب و برتر از منظر شاخصهای مدل ارائه میشود.
مدل ارزیابی عملکرد شرکتهای واگذار شده به شرح زیر بوده است:
معیار |
شاخص |
نماد |
حداکثر امتیاز |
پیش بینی وضعیت |
نحوه محاسبه |
سودآوری |
میزان سود سالانه |
NP |
7 |
B<A |
سود خالص به قیمت ثابت |
بازده داراییها |
ROA |
3 |
B<A |
سود خالص نسبت به مجموع داراییها |
|
بازده حقوق صاحبان سهام |
ROE |
3 |
B<A |
سود خالص نسبت به حقوق صاحبان سهام |
|
بازده فروش |
ROS |
3 |
B<A |
سود خالص نسبت به فروش |
|
حاشیه سود عملیاتی |
OPS |
2 |
B<A |
سود عملیاتی نسبت به فروش |
|
کارایی عملیاتی |
NIE |
2 |
B<A |
سود خالص نسبت به تعداد کارکنان |
|
جمع |
20 |
|
|
||
نسبتهای بدهی |
بدهی به دارایی |
DOA |
3 |
B>A |
بدهی کل نسبت به دارایی کل |
بدهی بلندمدت به حقوق صاحبان سهام |
DOE |
2 |
B>A |
بدهی بلندمدت نسبت به حقوق صاحبان سهام |
|
جمع |
5 |
|
|||
تسهیلات |
میزان جذب تسهیلات جدید |
NL |
6 |
B<A |
- |
سهم تسهیلات از بدهی |
LOD |
2 |
B>A |
مانده تسهیلات نسبت به کل بدهی |
|
سهم هزینه مالی از بدهی |
FOD |
2 |
B>A |
هزینه مالی نسبت به کل بدهی |
|
جمع |
10 |
|
|||
بهرهوری |
بهرهوری کل |
TP |
8 |
B<A |
نسبت ارزش افزوده به کل داده با کسر مصارف واسطه |
بهرهوری نیروی کار |
LP |
5 |
B<A |
نسبت ارزش افزوده به هزینه کل نیروی کار |
|
بهرهوری سرمایه |
KP |
5 |
B<A |
نسبت ارزش افزوده به هزینه استفاده از سرمایه |
|
بهرهوری انرژی |
EP |
3 |
B<A |
نسبت ارزش افزوده به هزینه انرژی مصرف شده |
|
بهرهوری مواد اولیه |
RP |
3 |
B<A |
نسبت ارزش افزوده به هزینه مواد اولیه |
|
جمع |
24 |
|
|||
اشتغال |
اشتغال |
EMP |
10 |
B<A |
تعداد کل کارکنان |
حفظ اشتغال |
EMPS |
5 |
-- |
حفظ تعداد کارکنان نسبت به زمان واگذاری |
|
جمع |
15 |
|
|||
سرمایه |
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی |
COK |
7 |
B<A |
ارزش حقیقی افزایش سرمایه از محل آورده نقدی |
سرمایه |
NOK |
3 |
B<A |
ارزش حقیقی سرمایه ثبت شده |
|
جمع |
10 |
|
|||
توسعه |
ارزش کل داراییها |
TA |
2 |
B<A |
ارزش حقیقی کل داراییها |
فروش کل |
TS |
2 |
B<A |
فروش کل حقیقی |
|
ثبت برند |
BRAND |
2 |
B<A |
ثبت برند |
|
هزینه تحقیق و توسعه |
R&D |
2 |
B<A |
هزینه تحقیق و توسعه حقیقی |
|
هزینه بازاریابی و تبلیغات |
M&A |
2 |
B<A |
هزینه بازاریابی و تبلیغات حقیقی |
|
ارزش صادرات |
EXP |
3 |
B<A |
ارزش صادرات حقیقی |
|
مالیات پرداختی |
TAX |
3 |
B<A |
مالیات پرداختی حقیقی |
|
جمع |
16 |
|
|
||
جمع کل امتیازات |
100 |
در مدل مورد استفاده تمام متغیرهای مطلق با شاخص قیمت مناسب به متغیرهای حقیقی تبدیل شدند. به منظور امتیازدهی هر شاخص باید وضعیت مطلوب مشخص گردد بدین منظور (B<A) به معنی مطلوب بدون رشد متغیر مربوطه در دوره بعد[1] از واگذاری نسبت به دوره قبل[2] از واگذاری است و (B>A) عکس حالت فوق است.
شاخص میزان جذب تسهیلات جدید در گروه تسهیلات، از تفاوت مجموع وامهای اخذ شده شرکت با بازپرداخت وامهای قبلی در صورت جریان وجوه نقد هر سال مالی شرکتها به دست آمده است. ارزش افزوده استفاده شده در محاسبه شاخصهای بهرهوری از تفاضل ارزش کل ستانده هر سال شرکت با ارزش مصارف واسطه مورد استفاده در تولید آن ستانده به دست آمده است و همچنین در محاسبه بهرهوری نیروی کار و بهرهوری سرمایه از هزینه نیروی کار و هزینه سرمایه سالانه که از صورتهای مالی استخراج شده است استفاده شده است.
افزایش تعداد کارکنان شرکت به معنی کسب امتیاز بیشتر در دوره بعد از واگذاری نسبت به قبل از آن است شاخص حفظ سطح اشتغال با توجه به الزامی که از طرف سازمان خصوصی سازی در جایگاه دستگاه متولی واگذاری به مدیریت جدید شرکت واگذار شده مبنی بر حفظ سطح اشتغال تا 5 سال بعد از واگذاری ایجاد میشود، در کنار شاخص تعداد کارکنان مورد استفاده قرار گرفته است. در معیار سرمایه با توجه به وجود انواع مختلف افزایش سرمایه شرکتها و اهمیت بیشتر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در شرکت واگذار شده، دو شاخص مورد استفاده قرار گرفته است.
پس از تبیین مدل توسط گروه محقق، مراحل اصلی مطالعه به شرح زیر در دستور کار قرار گرفت:
در خصوص نتایج کلی حاصل از اجرای مدل ارزیابی عملکرد، ذکر این نکته ضروری است که اغلب شرکتهای مورد بررسی، در سالهای قبل از سال 1390 واگذار شدهاند، لذا در سالهای پس از واگذاری، شرایط و مشکلات عدیده ناشی از رکود، تشدید تحریمها، وضعیت نامساعد فضای کسب و کار و بازار سرمایه، تورم و .... را تجربه کردهاند که به عنوان متغیرهای خارجی مؤثر بر عملکرد شرکتها، اثرات منفی بر عملکرد آنها داشتهاند؛ لیکن در این ارزیابی، چنین اثراتی لحاظ نشده و بالطبع چنانچه این اثرات در نظر گرفته میشد قطعاً عملکرد پس از واگذاری این شرکتها با رشد مناسبتری نسبت به دوره قبل از واگذاری مواجه میگردید.
نتایج کلی حاصل از اجرای مدل ارزیابی عملکرد برای 92 شرکت مورد بررسی، برای دوره سه سال قبل از واگذاری و همه سالهای پس از واگذاری از نظر امتیازات کسب شده برای معیارهای مدل، به شرح زیر میباشد.
|
|
علاوه بر موارد فوق، نتایج حاصله نشان دهنده بهبود بسیاری از شاخصهای عملکردی برای مجموع شرکتهای مورد بررسی، از جمله میزان فروش، سود، مالیات پرداختی و ... میباشد؛ که در ادامه به برخی از آنها اشاره میگردد.
|
در ادامه وضعیت عملکردی شرکتهای ارزیابی شده، از منظر برخی از معیارهای مدل در قالب نمودار ارائه شده است.
در کنار اجرای مدل ارزیابی عملکرد مورد نظر برای تعداد 92 شرکت واگذار شده به بخش غیر دولتی، سازمان خصوصیسازی به منظور تشویق و حمایت از شرکتهای برتر از نظر معیارها و شاخص های عملکردی، اقدام به رتبهبندی شرکتهای مورد بررسی از نظر معیارها و شاخصهای مدل مذکور نموده است. طبق رتبهبندی صورت پذیرفته، شرکتهای برتر و منتخب از نظر کل معیارها و همچنین دو معیار اشتغال و بهرهوری (به عنوان مهمترین معیارهای مد نظر این سازمان)، که شایسته تقدیر در همایش ملی ارزیابی عملکرد خصوصیسازی در اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی شناخته شدهاند، به شرح جدول زیر است.
ردیف |
نوع رتبه |
نام شرکت |
معیار تعیین رتبه |
1 |
برتر |
پتروشیمی تبریز |
کل معیارهای مدل |
2 |
سیمان زابل |
اشتغال |
|
3 |
پخش سراسری کالای کالبر (سردخانه زراعی عاجکو سابق) |
بهره وری |
|
4 |
منتخب |
مهندسین مشاور زایند آب |
کل معیارهای مدل |
5 |
پتروشیمی رازی |
||
6 |
سیمان هگمتان (سهامی عام) |
اشتغال |
|
7 |
پتروشیمی پردیس |
||
8 |
تولیدپمپهای بزرگ و توربین آبی (پتکو) |
بهره وری |
|
9 |
نیر پارس |